Andora

Andora jest wyjątkowym krajem na mapie Europy – małym, ale niezwykle interesującym. To coraz popularniejsze miejsce wypoczynku turystów z całego świata, przede wszystkim zaś miłośników narciarstwa i innych sportów zimowych. Na urlopowiczów czekają tam modne ośrodki rekreacyjne, wspaniałe krajobrazy, malownicze trasy górskie i ciekawe zabytki, na które możemy natknąć się na licznych szlakach. Odpoczynkowi sprzyja czyste powietrze, umiarkowane temperatury, ciągnące się kilometrami zielone lasy pełne szumiących dębów, sosen, jodeł i mchu, krystalicznie czyste jeziora górskie oraz… ceny. Wielu podróżnych przyjeżdża tutaj bowiem na zakupy, gdyż Andora jest jednym z państw, które określa się mianem „raju podatkowego”, co oznacza, że towary nie obłożone są tutaj podatkiem (albo jest on bardzo niski). Obowiązuje tutaj także strefa wolnocłowa. Turyści po niskich cenach kupują przede wszystkim markowe kosmetyki, perfumy, sprzęt elektroniczny, alkohole i wyroby tytoniowe.

Położenie i klimat

Andora jest jednym z najmniejszych państw Europy. Położona jest pomiędzy Francją i Hiszpanią w Pirenejach w miejscu, w którym Półwysep Iberyjski łączy się z pozostałą częścią kontynentu. Kraj ten nie posiada dostępu do morza. Krajobraz Andory składa się wyłącznie z gór (najwyższym szczytem jest Pic Alt de la Coma Pedrosa – 2946 m n.p.m. znajdujący się na granicy z Hiszpanią) i niewielkich dolin. Z tego powodu w Andorze panuje klimat górski i przez większą część roku jest stosunkowo chłodno. Latem nie ma upałów, temperatury są umiarkowane i osiągają ok. 20°C, zdarzają się również burze i gwałtowne ulewy, jednak pogoda przez większość dni jest słoneczna i łagodna. Zima trwa do 6 miesięcy, jest śnieżna i często mroźna. W najwyższych partiach gór zdarza się, że śnieg nie topnieje w ogóle.

Informacje praktyczne

Andora jest monarchią konstytucyjną, głową państwa jest współksiążę francuski (obecnie prezydent, Nicolas Sarkozy) i współksiążę episkopalny (biskup Seo de Urgel w Pirenejach hiszpańskich). Kraj podzielony jest na siedem parafii: Andorra la Vella, Les Escaldes, Encamp, Sant Julià de Lòria, La Massana, Canillo i Ordino. W Andorze największą liczbę ludności stanowią Hiszpanie – Andorczycy to tylko 33% tutejszej ludności. Językiem urzędowym jest kataloński, ale w powszechnym użyciu jest również francuski, hiszpański, portugalski i angielski. Jednostką monetarną obowiązującą na terenie kraju jest euro (Andora nie należy do Unii Europejskiej, ale przyjęła euro razem z Francją i Hiszpanią).

Historia

Andora została założona przez Karola Wielkiego, który w nagrodę za pomoc w walce przeciwko Maurom nadał mieszkańcom tych terenów prawa miejskie. Nowo powstałe państwo było spornym punktem polityki francuskiej i katalońskiej przez wiele dziesiątków lat. W 1278 roku kataloński biskup z Urgel i francuscy hrabiowie z Foix zawarli porozumienie i od tej pory, po dzień dzisiejszy, zwierzchnictwo nad Andorą jest wspólne. Od 1993 roku ograniczono uprawnienia książąt (aczkolwiek dalej są oni głowami państwa), zatwierdzono pierwszą konstytucję – od tego momentu Andora jest suwerennym krajem. Państwo to zawsze pozostawało raczej na uboczu historii Europy i nie brało udziału w międzynarodowych konfliktach (w czasie II wojny światowej było neutralne) – w dużej mierze za sprawą ukształtowania powierzchni i najlepszych naturalnych murów obronnych (w postaci gór), jakich inne państwa mogą Andorze tylko pozazdrościć. Od lat 50. rozwija się tutaj przede wszystkim turystyka, głównie narciarstwo, czyniąc z Pirenejów drugi najważniejszy (obok Alp) ośrodek w Europie.

Atrakcje turystyczne

Sezon w tym kraju trwa praktycznie cały rok, możemy jednak mówić szczególnie o sezonie letnim i sezonie zimowym. Lato przypada na okres mniej więcej od czerwca do września. To czas, kiedy można uprawiać kolarstwo i spacerować po górach ciesząc się ciszą, spokojem i pięknem przyrody. Warto zwłaszcza wybrać się do doliny Madriu-Perafita-Claror wpisanej na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Znajdują się tutaj dawne osady rolnicze. Ciepłe, słoneczne, a co najważniejsze – nie upalne dni sprzyjają zwiedzaniu. Najbardziej interesującymi zabytkami Andory są kościoły romańskie wybudowane pomiędzy VIII a XIII wiekiem (jest ich razem aż trzydzieści). Trzy z nich znajdują się w stolicy kraju, Andorra la Vella. Możemy podziwiać tam kościół Sant Coloma z charakterystyczną dzwonnicą pochodzącą z IX wieku, kościół Sant Vincenc d’Enclar z VIII wieku i kościół Sant Esteve z XI wieku. Innym wartym uwagi zabytkiem w mieście jest istniejący od XVI wieku budynek parlamentu i sądu, w którego wnętrzu można podziwiać późnogotyckie freski. Cztery ciekawe zabytkowe świątynie znajdują się w miasteczku Sant Julia de Loria. W Ordino zobaczymy kościół z XII wieku (słynie on z rzeźby Marii Dziewicy). Ordino jest małym, zamieszkiwanym jedynie przez 3000 obywateli, malowniczo położonym miasteczkiem – świetna baza turystyczna i niezwykła sceneria sprawiają, że do Ordino warto wybrać się nie tylko latem, ale i zimą, gdyż znajduje się tam wiele ciekawych tras narciarskich. Jednym z większych miast Andory jest Encamp. W mieście mieszka  ok. 13 000 ludzi, stanowi ono ważny ośrodek handlowy kraju, znajduje się tam również duża ilość hoteli i punktów gastronomicznych. Z miejscowych zabytków warto wymienić głównie kościoły Sant Miguel de la Mosquera oraz Santa Eulalia z ciekawą dzwonnicą.  Na uwagę zasługuje most romański w La Massana – Pont de Sant Antonio. W La Massana jednak najważniejszą atrakcją jest najwyższy szczyt kraju (Pic Alt de la Coma Pedrosa), który znajduje się w granicach miasta. Warto zajrzeć do miejscowości Canillo, gdzie w ubiegłym wieku wzniesiono Sanktuarium Matki Bożej z Meritxell. Jest to narodowe sanktuarium Andory. Godne polecenia są dwa słynne festiwale  odbywające się w Andorze. W lipcu w największym mieście kraju, Escaldes-Engordany, organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Jazzowy. Z kolei we wrześniu w Ordnio, odbywa się festiwal muzyki klasycznej. Przez cały rok można udać się na odpoczynek do największego górskiego ośrodka SPA w Europie, Caldea, który zlokalizowany jest we wspomnianym mieście Escaldes-Engordany. Można tam poddać się licznym zabiegom kosmetycznym i relaksacyjnym, w tym spróbować masażu lodem albo czekoladoterapii. Co najważniejsze, to wspaniałe miejsce na wypoczynek dla całych rodzin. Tamtejsze tereny słyną z wód termalnych (ich temperatura dochodzi do 60°C) o leczniczych właściwościach. Oprócz tego do atrakcji należy kąpiel w jacuzzi, kawałkach grejpfruta i w soku z pomarańczy.       Sezon zimowy trwa w Andorze od grudnia do kwietnia. Ściągają tu wtedy miłośnicy narciarstwa z całego świata. Liczby mówią same za siebie: 175 tras narciarskich (o łącznej długości ok. 300km), ponad 100 wyciągów, około 1000 instruktorów narciarstwa i jazdy na snowboardzie. Największym ośrodkiem narciarskim w całych Pirenejach jest leżąca w granicach Andory Grandvalira. Znajdują się tutaj nowoczesne wyciągi (gondole, kilkuosobowe kanapy albo orczyki), świetna baza noclegowa i gastronomiczna, kompleksy rekreacyjne oraz źródła geotermalne. Na Grandavalira składają się 193 kilometry stoków i tras aż sześciu miejscowości: Encamp, Canillo, El Tarter, Soldeu, Grau Roig i Pas de la Casa. Znajdują się tutaj szlaki o różnym stopniu trudności, także „ośle łączki” i szkółki narciarskie. Dla dzieci dodatkową atrakcją z pewnością będą instruktorzy przebrani za postacie z bajek. Największa wysokość, do jakiej dowiezie nas wyciąg, to szczyt masywu Pic Blanc – 2640 m n.p.m. Wbrew ogromnej popularności andorskich tras narciarskich, wiele z nich jest zaskakująco pustych i spokojnych. Do innych zimowych atrakcji Andory należy jazda skuterami i psimi zaprzęgami. W El Tarter co roku organizowane są słynne na całym świecie zawody w jeździe na snowboardzie, Total Fight Master of Free Style. Niezwykłą atrakcją jest jedyny na południu Europy Igloo Hotel. Znajduje się on na wysokości 2300 m n.p.m. Jest on budowany co roku z trzech tysięcy ton śniegu, którym oblepia się specjalny balon. W okolicy można również zajrzeć do któregoś z kilku igloo – barów, gdzie znajdują się bary wykute w lodzie, lodowe płaskorzeźby i ławy z lodu wyłożone owczymi skórami.

Kuchnia

Andora nie posiada swojej własnej, konkretnej kuchni, jednak skosztowanie tutejszych specjałów może okazać się niezapomnianą kulinarną przygodą. Przede wszystkim jest to kuchnia łącząca w sobie smaki Francji i Hiszpanii, szczególnie zaś czerpiąca z tradycji katalońskiej. Najpopularniejszym daniem jest omlet z szynką zapiekany z miodem – truites de casseroles. Chwali się również gęste zupy warzywne gotowane na baraninie (np. escadolles), dania z ziemniaków i serów, fondue, szynkę z Salamanki (pata negra) i ryby oraz owoce morza (pochodzące z Morza Śródziemnego, do którego z Andory jest zaledwie 50km). Pomiędzy posiłkami jada się sporo świeżych owoców cytrusowych albo aromatyczne grzanki z pomidorami, pa amb tomaquet. Pija się tam dużo wina i piwa, tym bardziej, że ceny owych trunków są w Andorze niezwykle niskie. Wiele z tamtejszych restauracji przy sprzyjającej pogodzie oferuje możliwość spożywania posiłków na tarasach, z których rozciągają się wspaniałe widoki na wszechobecne góry, lasy i stoki narciarskie.

Noclegi

O nocleg w Andorze nie trudno, znajdziemy tam wiele hoteli o zróżnicowanym standardzie. Wiele z nich oferuje możliwość spędzenia urlopu all inclusive, last i first minute. Największą i najlepiej rozwiniętą bazą turystyczną jest miasto Pas de la Casa znajdujące się na granicy z Francją na wysokości 2100 m n.p.m. Miasto dysponuje dużą ilością miejsc noclegowych, restauracji, a przede wszystkim stoków narciarskich.

Dojazd

W Andorze nie ma lotnisk międzynarodowych, dostaniemy się tam zatem wyłącznie drogą lądową przez Francję lub Hiszpanię – samochodem, autobusem lub pociągiem. Można dolecieć np. do Paryża lub Barcelony i tam wsiąść do autobusu zmierzającego do Andory. Do Barcelony z Polski leci się ok. 2,5 godzin, a później autobusem podróżuje się do granic Andory jeszcze przez 3 godziny podziwiając ciekawe widoki. Najbliższym lotniskiem obsługującym połączenia międzynarodowe jest oddalony 160km od granic Andory francuski Perpignan-Rivesaltes Airport.  Na miejscu możemy poruszać się własnym samochodem lub wynajętym pojazdem, ale z powodu bardzo dużego ruchu na drogach krajowych (głównie za sprawą odwiedzających ten kraj turystów) poleca się podróże autobusem – unikniemy wtedy choćby problemów z parkowaniem, o co w tym małym państwie naprawdę nie trudno. By przekroczyć granice Andory nie potrzebujemy specjalnej wizy, wystarczy jedynie paszport ważny co najmniej trzy miesiące dłużej, niż planowana przez nas wizyta w tym kraju.